Jednym z podstawowych pytań dręczących ludzi myślących jest : PRZYPADEK czy KONIECZNOŚĆ ? Tytułowy fatalista wyznaje pogląd, że przyszłość i wydarzenia, które jeszcze się mogą wydarzyć, są już z góry ustalone i nie mogą być zmienione przez żadne działania pojedynczego człowieka lub nawet całej ludzkości. A więc konieczność /jej uosopobieniem dla Greków była ANANKE/, owo nieodwołalne FATUM, które wykpiwywali przeciwnicy uważając je za "argument lenia". Stąd powstało też retoryczne pytanie: "dlaczego Hiob nie poszedł do dermatologa ?". Diderot przedstawia ten problem juz na pierwszej stronie: "Kubuś: ... wszystko, co nas spotyka na świecie dobrego i złego zapisane jest w górze. PAN: Oto mi wielkie słowo. KUBUŚ: Mówił jeszcze, iż każda kula, która wylatuje na świat z rusznicy ma swój adres. PAN: I miał słuszność."